नमस्कार शेतकरी बांधवांनो कसे आहात मजेत न? मित्रांनो उन्हाळा म्हंटल की उधभावतो तो जनावरांच्या चाऱ्याचा प्रश्न तेव्हा सर्व शेतकरी मुरघास बनवणे पसंद करतात.तर मित्रांनो आजच्या ह्या लेखात आपण मुरघास बदल सविस्तर माहिती पाहुयात
सायलेज किंवा मुरघास हे हिरवे रसाळ गवत असते जे त्याच्या मूळ स्थितीत कमी-अधिक प्रमाणात जतन केले जाते आणि कमीत कमी चाऱ्यातील पोषक घटकांचे नुकसान होते. हिरवा चारा जतन करण्याच्या प्रक्रियेला मुरघास असे म्हणतात. सायलो हे रिसेप्टॅकल आहे ज्यामध्ये सायलेज बनवले जाते. हिरवा, फ्रूटी सायलेज हा 25-35% (ड्राय मॅटर) सह सर्वात स्वादिष्ट आणि पौष्टिक प्रकारचा चारा आहे.
मुरघास बनवणे व्यवसाय माहिती पहाण्यासाठी
फायदे:
१.जेव्हा हवामान गवत किंवा कोरड्या चारा बनविण्यास परवानगी देत नाही तेव्हा पिके फेकली जाऊ शकतात पण सायलेज बनवून ठेवले तर तुमच्या जनावरांना उन्हाळ्यात चांगल्या प्रतीचा चारा उपलब्ध होऊ शकतो.
२.सायलेज वर्षाच्या कोणत्याही हंगामासाठी कमी खर्चात उच्च दर्जाचे रसाळ खाद्य पुरवते.
३.तण पिकांपासून समाधानकारक सायलेज तयार केले जाऊ शकते.
४. एन्सिलिंग प्रक्रियेमुळे अनेक प्रकारच्या तणांच्या बिया नष्ट होतात.
५.मोठ्या क्षेत्रावरील पीक कोरड्या चाऱ्यापेक्षा कमी जागेत सायलेज म्हणून साठवता येते.
६.सायलेज पिकांच्या पोषण मूल्याच्या जवळपास 85 टक्के मूल्यांचे जतन केले जाते.
७.सायलेज दुर्बल महिन्यांत आणि दुष्काळात दर्जेदार चारा पुरवठा सुनिश्चित करू शकते. ८.जेव्हा हिरवे उत्पादन जास्त असते तेव्हा ते सायलेजच्या स्वरूपात भविष्यातील वापरासाठी जतन केले जाऊ शकते
पिके:
खलील पिके ही मुरघास बनवण्यासाठी सर्वात योग्य आहेत. उदा. मका, ज्वारी, बाजरी इत्यादी. लागवड केलेले नैसर्गिक गवत 3-3.5% मोलॅसीसच्या सहाय्याने वापरता येते.
मका, ज्वारी, ओट्स आणि मोती बाजरी यांसारखी पिके हिरवा चारा जतन करण्यासाठी वापरणे आवश्यक आहे कारण त्यात पुरेशी सेंद्रिय आम्ल तयार करण्यासाठी व जीवाणूंसाठी आवश्यक फेरमेंटशन कर्बोदके असतात. जरी तुम्ही शेंगायुक्त चारा वापरू शकता तर उत्तमच कारण तो प्रथिनांनी समृद्ध असतो आणि त्यात साखरेचे प्रमाण कमी असते. सायलेज बनवण्यासाठी ज्वारी किंवा मक्याची काढणी करणे योग्य असते जेव्हा बिया मऊ असतात.
काढणीचा टप्पा:
पीक फुलोऱ्याच्या व दुधाच्या अवस्थेदरम्यान काढावे. सर्वसाधारणपणे, जाड देठ असलेली पिके सायलेजच्या स्वरूपात संरक्षित केली जातात, तर पातळ कांड्या म्हणून असलेली पिके गवत म्हणून संरक्षित केली जातात.
सायलो:
ही एक हवाबंद रचना आहे जी उच्च आर्द्रता असलेल्या चारा साठवण्यासाठी आणि संरक्षित करण्यासाठी डिझाइन केलेली आहे.
पिट सिलो सामान्यत वापरले जाते.
2.4 ते 3 मीटर खोलीचे खड्डे घेतले जातात. 400 किलो चाऱ्यासाठी 1 घनमीटर जागा आवश्यक असते. सायलोच्या आकाराची गणना गायींची संख्या आणि आहार कालावधीच्या आधारावर केली पाहिजे.
तयारी:
30-35% कोरडे पदार्थ असलेले पीक निवडा. जेव्हा कान येऊ लागतात तेव्हा पिकांची कापणी केली जाते. चारा प्रथम तोडणे केव्हाही चांगले कारण पॅकिंग करणे सोपे जाते आणि पोषक तत्वांची हानी कमी होते.
चारा संपूर्ण खड्ड्यात समान प्रमाणात वितरित केला पाहिजे. सायलो चाऱ्याच्या शीर्षस्थानी जमिनीच्या पातळीपासून 3-4 फूट उंचीवर पॅकिंग करावे. ते लांब भाताच्या पेंढ्याने किंवा सर्व बाजूंनी खराब दर्जाच्या गवताने झाकलेले असावे आणि नंतर ओल्या चिखलाने आणि शेणाने झाकून ठेवावे जेणेकरून हवा आणि पाण्याचा प्रवेश रोखता येईल. थर सुमारे 4-5 इंच जाड असावा.
रुचकरता आणि नायट्रोजन हा घटक सुधारण्यासाठी तृणधान्ये आणि गवतांमध्ये 0.5% मीठ, 1% युरिया मिसळला जातो.
तापमान सुमारे 27 ते 38 अंश सेल्सिअसपर्यंत वाढते. किण्वनामुळे किंवा अंबवल्यामुळे (fermentation) हिरवी पिके सायलेजमध्ये बदलू लागतात.
सायलेज 2 महिन्यांत तयार होईल.
किण्वन/अंबवणे (fermentation)
किण्वन दोन प्रकारे होऊ शकते: लैक्टिक ऍसिड किण्वन /फेरमेंटशन आणि ब्यूटरिक ऍसिड किण्वन/फेरमेंटशन.
जेव्हा चाऱ्यामध्ये 65% ते 75% आर्द्रता आणि पुरेशी साखर असते, तेव्हा अँनारोबिक लैक्टिक ऍसिड बॅक्टेरिया सक्रिय होतात, ज्यामुळे उच्च दर्जाचे (pH 4) चांगले स्वच्छ गोड वास असलेले सायलेज तयार होते.
चारा प्रथिनेयुक्त पदार्थांनी भरपूर असल्यास, ब्युटीरिक ऍसिड किण्वन/फेरमेंटशन वरचढ ठरेल. ब्युटीरिक ऍसिडला तीक्ष्ण, अप्रिय वास असतो आणि अशा प्रकारचे सायलेज प्राण्यांना आवडत नाही.
चाऱ्यामधील पोषक घटकांची हानी कमी करण्यासाठी, लॅक्टिक ऍसिड बॅक्टेरियाची वाढ वेगाने सुरू करण्यासाठी, बुरशी तयार होण्यास प्रतिबंध करण्यासाठी, एरोबिक जीवांचा विकास रोखण्यासाठी हवा वगळता 65%-75% आर्द्रता असलेल्या वनस्पती सामग्रीमध्ये साठवा.
रंग:
जेव्हा सायलोमध्ये तापमान मध्यम असते, तेव्हा सायलेज पिवळसर किंवा तपकिरी हिरवे दिसते आणि कधीकधी अगदी सोनेरी रंगाचे दिसते. हे क्लोरोफिलवरील सेंद्रिय ऍसिडच्या कृतीमुळे होते.
जेव्हा सायलोमध्ये तापमान जास्त असते तेव्हा सायलेज गडद तपकिरी किंवा काळ्या रंगाचे दिसते.
मुरघास बनवणे व्यवसाय माहिती पहाण्यासाठी
गुणवत्ता:
अतिशय चांगल्या सायलेजमध्ये आम्लयुक्त चव आणि गोड वास असतो. पीएच 3.5-4.2 श्रेणीत असतो, 1%-2% लॅक्टिक ऍसिड असते आणि एकूण नायट्रोजनच्या 10% पेक्षा कमी अमोनियाकल नायट्रोजन असते.
चांगल्या सायलेजला आम्लयुक्त चव आणि वास असतो, ब्युटीरिक ऍसिडचे अंश असतात, पीएच 4.2-4.5 श्रेणीत असतो. आणि एकूण नायट्रोजनच्या सुमारे 10-15% अमोनियाकल नायट्रोजन असते.
चांगले सायलेज बनवण्यासाठी काही विशेष सूचना:
१.कापणीच्या वेळी खराब हवामान टाळा
कापणी करावयाच्या पिकाच्या प्रमाणाचे मूल्यांकन करा.
२.सायलोची स्थिती तपासा.
३.पिकाच्या वाढीची अवस्था तपासा
सायलेज बनवताना लक्षात ठेवण्याच्या गोष्टी
चांगले सायलेज हलक्या हिरवट किंवा हिरवट तपकिरी रंगाचे असावे. त्याला व्हिनेगरसारखा छान वास आणि चव अम्लीय असावी. जर सायलेज काळे झाले तर याचा अर्थ ते निकृष्ट दर्जाचे आहे. खराब आंबलेल्या सायलेजला खराब चव आणि मऊ मऊ पोत असते.
गुरांना त्यांच्या शरीराच्या वजनानुसार सायलेज खायला द्यावे. गुरांना दूध देण्यापूर्वी लगेच सायलेज न घालण्याची शिफारस केली जाते कारण दुधाला दुर्गंधी येऊ शकते.
तर मित्रांनो आजच्या ह्या लेखात आपण मुरघास अर्थातच सायलेज बदल जी काही माहिती पहिली ती तुम्हाला कशी वाटली ते आम्हाला नक्की कमेंट करून सांगा व ही माहिती इतर शेतकरी बांधवांनपर्यंत पोहोचवायला विसरू नका.
