बाणकोट किल्याची माहिती

नमस्कार मित्रांनो महाराष्ट्र हा पर्यटन क्षेत्रात खूपच पुढारलेला आहे.महाराष्ट्रात अनेक ऐतिहासिक वास्तू आहेत ज्यामुळे महाराष्ट्र सरकारला महसूल प्राप्त होतो.महाराष्ट्र असणारे गडकिल्ले ही महाराष्ट्राची खरी ऐतिहासिक संपत्ती आहे.ह्या गडकोटांवरील पर्यटनामुळे महाराष्ट्राला चांगलाच महसूल प्राप्त होतो.तर मित्रांनो आपल्या ह्या लेखात आपण अश्याच एक पर्यटनक्षम किल्याबद्दल माहिती पाहणार आहोत,तो किल्ला म्हणजे बाणकोट चा किल्ला.तर सुरवात करूयात आजच्या लेखाला.

बाणकोट किल्याची प्राथमिक माहिती (Basic information of Fort Bankot)

बाणकोट किल्ला हा महाराष्ट्रातील रत्नागिरी जिल्ह्यातील एक महत्त्वाचा किल्ला आहे . बाणकोट नदीकिनारी हा किल्ला वासलेला आहे.ज्या ठिकाणी प्रसिद्ध सावित्री नदी महाकाय अरबी समुद्राला मिळते त्या ठिकाणावरील सर्वोच्च बिंदूवर बाणकोट हा किल्ला  वसलेला आहे . बाणकोट किल्ला ‘हिम्मतगड’ आणि किल्ला ‘व्हिक्टोरिया’ म्हणूनही ओळखला जातो. समुद्राच्या खडकाळ प्रदेशात वसलेला हा किल्ला शिलाहार राजवटीत बांधला गेला आहे असे मानले जाते.  किल्याचा वापर आणि देखभालीअभावी हा किल्ला प्रामुख्याने भग्नावस्थेत आहे.

बाणकोट किल्ल्याचा इतिहास (History of Fort Bankot)

इ.स. पहिल्या शतकातील ग्रीक प्रवासी टॉलेमीच्या नोंदींमध्ये या किल्ल्याचा पहिला पुरावा सापडतो. तेव्हा बाणकोट ह्या किल्याला ‘मंदारगिरी’ असे म्हणत. चिनी प्रवासी हियुन त्सांगने इसवी सन ६४० मध्ये बाणकोट येथे प्रवास केला असावा. हा किल्ला पोर्तुगीजांनी सन १५४८ मध्ये विजापूरच्या मोहम्मद आदिलशहाकडून ताब्यात घेतला होता. १७०० मध्ये मराठा सरदार कान्होजी आंग्रे यांनी हा किल्ला जिंकला आणि त्याला ‘हिम्मतगड’ असे नाव दिले.  सन १७५५ मध्ये ब्रिटिश सैन्याने किल्ला ताब्यात घेतला आणि त्याला ‘फोर्ट व्हिक्टोरिया’ असे नाव दिले.

बाणकोट किल्ल्याची रचना (Structure of Fort Bankot)

बाणकोट किल्ला लॅटरिटिक खडकांनी बांधलेला आहे. किल्ल्याला लॅटरिटिक खडकात खोदलेल्या खंदकांनी वेढलेले आहे. गडाला दोन दरवाजे आहेत. बाणकोट खाडीसमोरील उत्तरेकडील प्रवेशद्वार हे मुख्य द्वार आहे. मुख्य प्रवेशद्वार उत्तरेकडे तोंड करून दगडी कोरीव कामांनी सजवलेले आहे. उजव्या बाजूस पाण्याच्या सहा टाक्या आहेत. सावित्री नदी आणि आजूबाजूच्या प्रदेशाची झलक पाहण्यासाठी पायऱ्या चढून पुढे नगारखाना गाठता येतो. पश्चिमेकडील दरवाजातून तटबंदीवरील बुरुजावर जाता येते. बुरुजाजवळ एक गुप्त प्रवेशद्वार आहे. बाणकोट किल्ला मजबूत करण्यासाठी हा बुरुज सिद्दींनी बांधला होता. किल्ल्याच्या पायथ्याशी गणपतीचे मंदिर आहे .

दापोलीपासून ४७ किमी आणि श्रीवर्धनपासून २१ किमी अंतरावर असलेले बाणकोट हे किल्ल्याच्या पायथ्याचे गाव आहे. बाणकोट गावाच्या पश्चिमेला असलेल्या टेकडीवरून गडावर जाण्याचा मार्ग सुरू होतो. सध्या गडावर जाण्यासाठी अतिशय सुरक्षित आणि रुंद रस्ता आहे. किल्ल्याच्या प्रवेशद्वारापर्यंत जाण्यासाठी अर्धा तास लागतो.

गड पाहण्यासाठी उत्तम वेळ (Best time to visit the Fort Bankot)

तुम्ही कधीही बाणकोट किल्ल्याला भेट देऊ शकता.

सध्या स्थितीत किल्ल्यावर प्यायच्या पाण्याची कोणतीही व्यवस्था पहावयास मिळत नाही पण हल्ली ठीक ठिकाणी पर्यटकांसाठी पाणपोई बनवल्या आहेत.

बाणकोट किल्ल्यावर पाहण्यासारखी ठिकाणे (Places to visit on Bankot Fort)

गणेश मंदिर, कोरीव काम, पाण्याच्या टाक्या, नगारखाना, तटबंदी, बुरुज या बुरुजाजवळील गुप्त दरवाजा देखील आपण पाहू शकतो.किल्यावर गेल्यावर कोकणातील सुंदर माडाची वृक्ष,निळाशार समुद्र असे विलोभनीय दृश्य पहावयास मिळते.

हरिहरेश्वर मंदिर-

हरिहरेश्वर मंदिर संकुलात जवळपास दोन अभयारण्ये आहेत.

बाणकोट किल्यावर कसे पोहोचावे (How to reach Bankot Fort)

माथ्यावर पोहोचण्याची वेळ-

पायथ्याच्या गावातून किल्यावर पोहोचण्यासाठी साधारण १ तास लागतो

१.पुण्याहून बाणकोट किल्ल्याची वाट-

पुणे ते बाणकोट बसने-

पुण्यापासून माणगावला जाण्यासाठी एसटी (राज्य परिवहन) बसेस/व्होल्वो बसेस उपलब्ध आहेत, जे पुण्यापासून १५३ किमी अंतरावर आहे, पुण्यापासून २ तास ४० मिनिटे लागतात, माणगावहून बाणकोट गावात जाण्यासाठी बसेस किंवा खाजगी वाहतूक उपलब्ध आहे, जे ८७ किमी आहे.

पुणे ते बाणकोट रेल्वेने-

पुणे जंक्शनपासून माणगावला जाण्यासाठी ट्रेन उपलब्ध आहे, जे पुणे जंक्शनपासून 197 किलोमीटर अंतरावर आहे, पुणे जंक्शनपासून 7 तास लागतात, माणगावपासून 87 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या बाणकोट गावात जाण्यासाठी बसेस किंवा खाजगी वाहतूक उपलब्ध आहे.

पुणे ते बाणकोट मार्गे-

पुणे – पौड – मुळशी – निजामपूर – माणगाव – गोरेगाव – मदनगड – बाणकोट किल्ला.

२.मुंबई ते बाणकोट किल्ल्याची वाट-

मुंबई ते बाणकोट बसने

मुंबईहून एसटी (राज्य परिवहन) बसेस आहेत, मुंबईपासून १४३ किलोमीटर अंतरावर असलेल्या माणगावला जाण्यासाठी स्थानिक वाहतूक उपलब्ध आहे, मुंबईपासून २ तास ५० मिनिटे लागतात, माणगावहून बाणकोट गावात जाण्यासाठी बसेस किंवा खाजगी वाहतूक उपलब्ध आहे, जे ८७ किमी अंतरावर आहे.

मुंबई ते बाणकोट रेल्वेने-

मुंबईहून जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत, जे मुंबईपासून १७५ किमी अंतरावर आहे. माणगावपासून ८७ किलोमीटर अंतरावर असलेल्या बाणकोट गावात जाण्यासाठी बसेस किंवा खाजगी वाहतूक उपलब्ध आहे.

मुंबई ते बाणकोट मार्गे –

मुंबईचा बाणकोट किल्ला – मुंबई – खोपोली – पाली – इंदापूर – माणगाव – गोरेगाव – मदनगड – बाणकोट किल्ला.

तर मित्रांनो आजच्या ह्या लेखात आपण बाणकोट किल्याबदल जी काही माहिती पहिली ती तुम्हाला कशी वाटली ते आम्हाला नक्की कमेंट करून कळवा व ही माहिती नक्कीच आपल्या आप्तस्वकीयांपर्यंत पोहोचवा.