नमस्कार शेतकरी बांधवांनो, तर आजच्या ह्या नवीन लेखात आपण मधुमक्षिकापालना बदल माहिती पाहणार आहोत.
मधमाशीपालन हा एक प्रकारचा व्यवसाय आहे ज्यामध्ये मेण, मध, रॉयल जेली, फ्लॉवर परागकण आणि मधमाशी परागकण यांसारखी मधमाशी उत्पादने मिळविण्याच्या उद्देशाने मधमाशांचे पालनपोषण आणि त्यांची काळजी घेणे समाविष्ट आहे.
मधुमक्षिकापालनामध्ये, ज्या मधमाश्या डंकण्याची शक्यता नाही अशा मधमाश्या जतन करण्यासाठी ठेवल्या जातात. उदाहरणार्थ, मेलिपोना सारख्या नाजूक मधमाशांचे पालनपोषण मानवाने राखलेल्या मधमाशी वसाहतींमध्ये मधासाठी केले जाते. ज्या व्यक्तीला मधमाशांकडून मध गोळा करण्याची जबाबदारी देण्यात आली आहे त्याला मधमाशीपाल म्हणतात. त्यांची प्राथमिक कर्तव्ये म्हणजे फुलांचे परागकण, मधमाशांचे परागकण, मध आणि मेण पिकांना खत घालण्यासाठी गोळा करणे आणि मधमाशांचे प्रजनन करून ते इतर मधमाशी तज्ज्ञांना विकणे.
मधमाशीपालन (मधुमक्षिका पालन)
मधमाशीपालनात मिळणारी उत्पादने आपल्या दैनंदिन जीवनात खूप महत्त्वाची भूमिका बजावतात कारण मध आणि मेण यांसारखी बहुतेक उत्पादने मधमाशांपासून तयार होतात. मधमाशी उत्पादने मानवांना आवश्यक पोषण पुरवण्यासाठी आणि त्यांचा दैनंदिन आहार टिकवून ठेवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. शिवाय, मानवासाठी उत्पन्न आणि उपजीविकेचे साधन निर्माण करण्यात त्यांची भूमिका ही एक वस्तुस्थिती आहे जी दुर्लक्षित करता येणार नाही. अशा प्रकारे, असे म्हणता येईल की मधमाश्या मानवांना बऱ्याच पर्यावरणीय सेवा प्रदान करतात. त्यामुळे मधमाश्या नसतील तर पर्यावरण असे सुरक्षितपणे गृहीत धरले जाऊ शकत नाही. मधमाशांपासून मिळणारे सर्वोत्कृष्ट उत्पादन म्हणजे मध आणि मेण. परंतु मधमाश्या फुलांचे परागकण, मधमाशी परागकण आणि रॉयल जेली यांसारख्या इतर उपयुक्त पदार्थांचे उत्पादन करण्यासाठी देखील ओळखल्या जातात. अनेक प्रकारे, मधमाशी उत्पादने मोठ्या प्रमाणात उपयुक्त आहेत कारण त्यांचा वापर इतर सामग्रीसह केला जाऊ शकतो. मधमाशी उत्पादनांच्या गुणवत्तेत वाढ होते जेव्हा ते इतर उत्पादनांच्या संयोगाने येतात आणि त्यामुळे त्यांचे विपणन मूल्य वाढते.
मुख्य मधमाशी उत्पादने जे मानवी जीवनाचा आणि दैनंदिन आहाराचा एक महत्त्वाचा भाग बनतात.
मध: जसे आपण सर्व जाणतो की, मधमाश्या फुलांपासून मिळणाऱ्या परागकणापासून मध तयार करतात. मध निर्मितीसाठी मधमाशांच्या सहकार्याने प्रयत्न करावे लागतात. जेव्हा एक मधमाशी वसाहतीमध्ये परतते तेव्हा दुसरी मधमाशी फुलांमधून अमृत घेते आणि सर्व मेणाच्या मधाच्या पोळ्यावर समान रीतीने वितरित करते. असे केल्याने हे सुनिश्चित होते की मधाच्या पोळ्यातून पाणी वेगाने विरून जाते.
परागकण: उच्च फुलांच्या वनस्पतींच्या अँथर्समध्ये तयार होणाऱ्या लहान नर पुनरुत्पादन घटकांना परागकण म्हणतात.
प्रोपोलिस: प्रोपोलिस हा मधमाशीच्या गोंदासाठी पर्यायी शब्द आहे जो विविध डहाळ्या आणि वनस्पतींमधून जमा झालेल्या रेजिन आणि मेणाच्या मिश्रणाचे उत्पादन आहे. प्रोपोलिसचा वापर क्रॅक सील करण्यासाठी, मधाच्या पोकळ्यांचा आकार कमी करण्यासाठी आणि घरट्याच्या पोकळ्यांना अस्तर करण्यासाठी केला जातो. या उत्पादनामध्ये जंतू नष्ट करणारे गुणधर्म आणि उपयुक्त जंतुनाशक म्हणूनही ओळखले जाते.
रॉयल जेली: हे मधमाशीचे उत्पादन आहे ज्यामध्ये भरपूर प्रथिने असतात आणि अळ्यांना अन्न म्हणून पुरवले जाते. रॉयल जेली राणी मधमाशीसाठी वाढत्या अन्नाचा स्रोत म्हणून काम करते कारण रॉयल जेली राणी मधमाशीला तिच्या वसाहतीतील इतर मधमाशांपेक्षा लक्षणीय वाढण्यास मदत करते. रॉयल जेली मध आणि विरघळलेल्या परागकणांच्या मिश्रणातून तयार केली जाते आणि त्यात अमीनो ऍसिड, प्रथिने, जीवनसत्त्वे, खनिजे असतात.
विष: विष हे प्रथिनांच्या गुंतागुंतीच्या संयोगाने बनलेले असते आणि मधमाश्यांच्या डंकात वापरले जाते. मधमाशांपासून काढलेले विष मानवासाठी उपयुक्त ठरू शकते हेधुनिक संशोधनातून सिद्ध झाले आहे.
मधमाशीपालनाशी संबंधित अनेक आव्हाने आहेत जी वसाहतीच्या आरोग्यावर आणि टिकाऊपणावर परिणाम करू शकतात. मधमाशीपालनाशी निगडित मुख्य समस्या म्हणजे अधिवास, कृषी रसायने, रोगजनक आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे हवामानातील बदल. तसेच, स्वस्त मार्केटिंगशी संबंधित इतर अनेक समस्या आहेत ज्यामुळे मधमाशी उत्पादनांना पर्याय मिळतो. मधमाशीपालनाशी संबंधित धोरणे आणि ज्ञानाचा अभाव देखील आहे जो मधुमक्षिकापालनाच्या मुख्य अडथळ्यांपैकी एक आहे.
मधमाशी पालनाचे महत्त्व
मधुमक्षिकापालन आणि मधमाशीपालनाविषयी एक मनोरंजक तथ्य म्हणजे मधमाशांच्या परागीकरणातून मिळणारी उत्पादने आपण दररोज खातो जे आपल्या अन्नाचा अविभाज्य भाग बनतात.
विशेष प्रसंगी पेय बनवण्याच्या उद्देशाने, मध हे सर्वात पसंतीच्या उत्पादनांपैकी एक आहे. काही सांस्कृतिक समारंभांमध्ये, अतिथींना उच्च आदर दाखवण्यासाठी आणि त्यांना महत्त्वाचे वाटण्यासाठी मध हे विशेष उत्पादन म्हणून दिले जाते. प्राचीन इजिप्तमध्ये, मधाचा उपयोग सौंदर्य उत्पादन तसेच औषधी पूरक म्हणून केला जात असे. विशेषतः आफ्रिकन संस्कृतींमध्ये, मध हा हुंडा म्हणून दिला जातो.
मध हे अत्यंत पौष्टिक आणि स्वादिष्ट अन्नपदार्थ म्हणून ओळखले जाते. हे एकतर संपूर्णपणे वापरले जाऊ शकते किंवा इतर उत्पादनांसह पूरक म्हणून वापरले जाऊ शकते. मधमाशी ब्रूड हे एक महत्त्वाचे मधमाशी उत्पादन आहे जे गरीब मुलांसाठी अन्नाचा एक महत्त्वाचा स्रोत म्हणून काम करते. दुसरीकडे, रॉयल जेली आणि परागकण सारख्या इतर मधमाशी उत्पादनांना त्यांच्या समृद्ध प्रथिन मूल्यासाठी जास्त प्राधान्य दिले जाते.
मधमाशीपालन व्यवसायातील विविध योगदानकर्ते आणि भागधारकांसाठी उत्पन्नाचा एक महत्त्वाचा स्रोत आहे कारण मधमाशी उत्पादनांची विक्री कोणत्याही अतिरिक्त खर्चाशिवाय सहज करता येते.
मधमाश्यांच्या सामान्य जाती
ज्या मधमाशी प्रजातींचे नाव “Apis” ने सुरू होते त्यांची मधमाशीपालक काळजी घेतात, कारण तेच मध बनवतात. खालील काही सर्वात सामान्यपणे शेती केलेल्या मधमाशांच्या प्रजाती आहेत:
एपीस डॉरसटा: रॉक बी हे Apis dorsata चे दुसरे नाव आहे. ही एक प्रचंड मधमाशी आहे जी प्रत्येक वसाहतीमध्ये 38 ते 40 किलो मध तयार करते.
एपिस इंडिका: एपिस इंडिका ही भारतीय मधमाशी म्हणूनही ओळखली जाते. हे पाळीव करणे सोपे आहे आणि ते सहसा मध तयार करण्यासाठी वापरले जाते. प्रत्येक वसाहतीत 2 ते 5 किलो मधाचे उत्पादन मिळते.
एपीस फ्लोरा: एपीस फ्लोरा ही लहान मधमाशी म्हणूनही ओळखली जाते. कारण ते क्वचितच डंकते, त्याच्या पोळ्यापासून मध काढणे सोपे आहे. प्रत्येक वसाहत दरवर्षी अंदाजे 1 किलोग्रॅम मध तयार करते.
एपिस मेलिफेरा: एपिस मेलिफेरा ही इटालियन मधमाशी म्हणूनही ओळखली जाते. या प्रजातीमध्ये अन्नाची उपलब्धता सुचवण्यासाठी एक अत्यंत वैशिष्ट्यपूर्ण नृत्य दिनचर्या केली जाते.
तर मित्रांनो आजच्या ह्या लेखात आपण मधुमक्षिकापालना बदल जी काही माहिती पहिली ती तुम्हाला कशी वाटली ते आम्हाला नक्की कमेंट करून सांगा व ही माहिती इतर शेतकरी बंधावणपर्यंत नक्की पोहोचवा.
